Organische stof verbetert bodemweerbaarheid

Resultaten van onderzoek van Wageningen UR laten zien dat verhoging van het organische stofniveau op duinzandgrond de bodemweerbaarheid verbetert. Onderzoekers adviseren om het organisch stofgehalte in de bodem zorgvuldig op peil te houden en/of te verhogen met een combinatie van verschillende organische materialen, voor zover de aanvoernormen voor fosfaat en stikstof daar ruimte voor bieden.

Diverse veldexperimenten zijn uitgevoerd om de invloed van de hoeveelheid organische stof en het type organisch materiaal op de bodemweerbaarheid te bekijken. Veelgebruikte organische materialen, zoals veen, stalmest, compost en groenbemesters, zijn toegepast op duinzandgrond. Bij verhoging van het organisch stofgehalte (tot 30 g/kg) verbeterde de bodemweerbaarheid tegen ziekteverwekkers zoals Pythium, Pratylenchus penetrans en het wortelknobbelaaltje. Spruitaantasting in tulp door Rhizoctonia solani werd niet verminderd door de toediening van organische stof, de bolaantasting wel.

Alternatieve organische materialen

Ook bijzondere soorten organisch materiaal zijn getest, zoals cacaodoppen, kokosvezels en biochar. Deze materialen zijn geselecteerd op basis van hun lage gehalte aan fosfor (P), zodat de aanvoernorm voor fosfaat geen beperkende factor zou zijn bij de toepassing. Grondmonsters uit het proefveld zijn vervolgens getoetst op bodemweerbaarheid met behulp van biotoetsen. Toediening van cacaodoppen gaf de beste bodemweerbaarheid.

De kostprijs van de geteste materialen is in alle gevallen aanzienlijk hoger dan die van compost. Volledige vervanging van compost en stalmest door een van de alternatieve producten lijkt daarom niet reel. Een optimale toediening van organische materialen zal in de praktijk neerkomen op een slimme combinatie van verschillende producten, die gezamenlijk alle gewenste functies van organische stof in de bodem vervullen.

Indicator voor bodemweerbaarheid

Vooralsnog kan de bodemweerbaarheid uitsluitend worden gemeten via biotoetsen, waarbij een kunstmatige besmetting wordt aangebracht en een vatbaar gewas wordt geteeld. Een dure en tijdrovende methode. Daarom zoekt Wageningen UR ook naar andere manieren om de bodemweerbaarheid te meten, bijvoorbeeld met chemische en/of biologische analyses. Een nieuwe analysemethode, die verschillende koolstoffracties van organische stof kan onderscheiden, lijkt perspectief te bieden.

Bodemleven in duinzandgrond

Bloembollen en vaste planten worden in Nederland o.a. geteeld op duinzandgrond met een laag organische stofgehalte (10-15 g/kg). Deze grond is van oudsher zeer gevoelig voor ziekten en plagen. Organische stof benvloedt zowel de fysische (structuur), chemische (nutrinten) als de biologische (bodemleven) eigenschappen van de grond. Toediening van organische stof stimuleert het bodemleven en daarmee de natuurlijke ziektewering tegen schimmels en aaltjes.

Meer informatie

• Inventarisatie fosfaat-arme organische materialen
• Projectverslag fosfaat-arme organische materialen
• Poster: Duuzaam bodembeheer verhoogt bodemweerbaarheid
• Poster: Fosfaat-arme organische materialen : Hoe houdt u in de toekomst het organisch stofgehalte op peil?
  Os, G.J. van; Lans, A.M. van der (2013)
• GoeddoorGrond: Introductie bodemkwaliteit en biodiversiteit in de landbouwpraktijk van Noord-Holland : eindverslag 1 januari 2009 – 30 juni 2012
  Oele, C. ; Braam, G. ; Os, G.J. van (2012)

Partners in onderzoek

Wageningen UR, Blgg, CLM, DLV Plant, Stichting Duurzaam Bodemleven